Drogi pamięci

W dniach  od 29.02 do 04.03.2016 odbyła się kolejna wymiana uczniów pomiędzy Zespołem Szkół Zawodowych w Rawiczu i Berufsschulzentrum am Westerberg z Osnabrück. Tym razem młodzież i nauczyciele spotkali się w Gdańsku, aby wspólnie pracować nad projektem „Drogi pamięci”.

Uczniowie pod opieką p. Małgorzaty Kędzi i p. Patrycji Stelmaszyk wyjechali wcześnie rano pociągiem do Gdańska. Oto relacja z pobytu na wymianie.

Zakwaterowani byliśmy w Domu Pojednania i Spotkań im. M. M. Kolbego, ośrodku prowadzonym przez wspólnotę Franciszkanów. Pracownicy Domu, pani Agnieszka Błaszczak i pan Jakub Garsta, którzy pomogli nam w opracowaniu programu wymiany, zajęli się nami i przedstawili rozkład dnia. W związku z tym, że musieliśmy jeszcze czekać na przyjazd Niemców, pracownicy Domu zaproponowali nam zwiedzenie Europejskiego Centrum Solidarności. Po obiedzie skierowaliśmy się więc w kierunku słynnej, ze względu na historyczne wydarzenia, Stoczni Gdańskiej. Pod Pomnikiem Trzech Krzyży zrobiliśmy pamiątkowe zdjęcie. Uczniowie mogli zapoznać się z historią powstania SOLIDARNOŚCI, prześledzić skutki jej powstania, czyli drogę Europy do demokracji i zjednoczenia. Dużą frajdę dla uczniów stanowił fakt, że wielu eksponatów można było dotknąć, samodzielnie dokonać wyboru tego, czego się chce dowiedzieć.

O godzinie 20.00 odebraliśmy naszych kolegów i nauczycieli z dworca PKP. Wszyscy dojechali szczęśliwie. Razem udaliśmy się na kwaterę i zjedliśmy kolację.

Następnego dnia po śniadaniu był czas na poznanie się, zabawy integracyjne i językowe. Pani Agnieszka i pan Jakub zapoznali grupę z programem. Ustalono, że codziennie pewna grupa uczniów (z Polski i z Niemiec) będzie odpowiedzialna za przygotowanie prezentacji z całego dnia programu, co zostanie przedstawione w ostatnim dniu pobytu, czyli w piątek. Następnie uczniowie w grupach polsko – niemieckich wyruszyli na zwiedzanie Gdańska. Metodą wspólnej pracy była gra miejska. Młodzież otrzymała mapki i nazwy obiektów, do których miała dojść, a następnie sprawdzić, co znajdowało się w danym miejscu w czasie II wojny światowej. Każda z grup musiała zaprezentować wyniki swojej pracy na plenum. Jednym z zadań podczas gry miejskiej było przeprowadzenie wywiadu z przypadkowo spotkanymi osobami z Polski i Niemiec. Pytania dotyczyły wpływu II wojny światowej na stosunki polsko – niemieckie i sensu spotkań młodzieży polskiej i niemieckiej w dzisiejszych czasach. Prezentacja była bardzo ciekawa, ponieważ uczniowie nakręcili krótkie filmiki.

Po obiedzie, oprócz prezentacji wyników gry miejskiej, mogliśmy obejrzeć film dokumentalny o obozie KZ Lager Stutthof . Ze względu na trudne do zrozumienia treści, Polacy oglądali film po polsku, Niemcy po niemiecku. Następnie odbyła się dyskusja, jako przygotowanie do kolejnego dnia programu. Po kolacji uczniowie mogli udać się na Stare Miasto i podziwiać uroki Gdańska nocą.

W środę zaraz po śniadaniu udaliśmy się autobusem do Sztutowa. Najpierw zostaliśmy oprowadzeni po byłym obozie ponownie w grupach narodowych. Dzięki relacji pani przewodnik mogliśmy się wczuć w tragiczne położenie uwięzionych tam i dręczonych ludzi, dotknąć ich cierpienia, poczuć na sobie warunki atmosferyczne w jakich przyszło więźniom przebywać. Na dworze było bardzo zimno, ok. 0 ° C, ponadto wiał silny wiatr od morza, co sprawiało, że odczuwalna temperatura była jeszcze niższa. My mieliśmy kurtki, czapki, rękawice. Więźniowie ubrani byli tylko w robocze spodnie i bluzy, nie mieli płaszczy i tak chodzili latem i zimą. Gdy ubrania były w strzępach, dostawali odzież po tych, co zginęli w komorach gazowych, zostali rozstrzelani, czy po prostu zmarli z wycieńczenia i głodu.

Uczniowie w wielkiej ciszy i skupieniu słuchali pani przewodnik. W naszych sercach gościł smutek, niedowierzanie i lęk.

Po przerwie na posiłek (dostaliśmy suchy prowiant), uczniowie pracowali w grupach polsko – niemieckich. Zadania przydzielił pedagog Muzeum w Sztutowie, a jednocześnie jego wicedyrektor pan Piotr Piechnik. Zebrani otrzymali zdjęcia i kluczowe słowo, należało znaleźć między nimi związek i odpowiednio zinterpretować. Oczywiście uczniowie musieli wspólnie dojść do porozumienia i ustalić, jak rozumieją obrazy oraz pojęcie, a następnie przedstawić to na forum. Trzeba przyznać, że współpraca przebiegała bardzo dobrze pomiędzy uczniami (rozmawiali ze sobą po polsku, niemiecku i angielsku), a interpretacja zdjęć dała wszystkim uczestnikom wiele do myślenia. Prezentowane obrazy czy pojęcia dotyczyły obozu i więźniów.

Następnego dnia również od rana byliśmy w Sztutowie. Tym razem połączyła nas praca. Przy grabieniu liści, kopaniu rowu, zamiataniu chodnika również wracaliśmy pamięcią do prac, które wykonywali więźniowie. Zastanawialiśmy się także nad tym, co daje nam Polakom i Niemcom wspólna praca na terenie byłego obozu hitlerowskiego. Grupa odpowiedzialna za podsumowanie danego dnia zrobiła wywiad z uczniami i nauczycielami z obu szkół w formie filmików. Dla wszystkich było to ważne wydarzenie. Pokazało, że nie pielęgnujemy w sobie uczuć nienawiści, pomimo, że pamiętamy o tym, co się stało, ale staramy się przebaczyć i budować wspólną pokojową przyszłość.

Kolejnym bardzo ważnym dla wszystkich punktem programu było złożenie kwiatów i zapalenie zniczy pod pomnikiem upamiętniającym pomordowanych. Każdy uczestnik wymiany miał kwiat, niektórzy uczniowie zapalili znicze. Pamięć ofiar hitlerowskiej zagłady uczciliśmy chwilą ciszy. Później uczniowie z Polski i z Niemiec pożegnali to smutne miejsce, odmawiając modlitwę Ojcze nasz.

Organizatorzy programu chcąc pozwolić nam indywidualnie na chwilę refleksji zaproponowali godzinny pobyt nad Bałtykiem w miejscowości Stegna. Była to niespodzianka dla wszystkich przyjęta z entuzjazmem. Dopiero teraz młodzi znowu zaczęli cieszyć się życiem. Niektórzy postanowili sprawdzić, czy woda w Bałtyku jest ciepła…

Wieczorem wszyscy uczestnicy próbowali swoich sił na kręgielni. Był to bardzo miły akcent programu.

W piątek przed południem młodzież pracowała nad zaprezentowaniem programu z poszczególnych dni. Podsumowanie wypadło bardzo dobrze. Zadowoleni byli zarówno uczniowie, jak też nauczyciele i koordynatorzy programu. Dla wszystkich uczestników programu wspólnie spędzony czas okazał się wartościowy. Spotkanie po raz kolejny pozwoliło obalić stereotypowe myślenie o Polakach i Niemcach, a straszne doświadczenia więzionych dają wskazówkę, by budować przyszłość bez wojen.

Niestety czas upłynął bardzo szybko i polska grupa musiała szykować się do odjazdu. Tym razem niemieccy koledzy i nauczyciele odprowadzili nas na przystanek tramwajowy.

Do Rawicza z głowami pełnymi wrażeń wróciliśmy już po północy. Nasi koledzy dojechali do swoich domów w sobotę. Cieszymy się na kolejne spotkanie za rok, tym razem w Osnabrück.

Spędzenie tych pięciu dni w Gdańsku i Sztutowie było m. in. możliwe dzięki otwartym sercom naszych sponsorów. Po raz kolejny wsparli nas finansowo POLSKO – NIEMIECKA WSPÓŁPRACA MŁODZIEŻY i Rada Rodziców przy Zespole Szkół Zawodowych w Rawiczu, która sfinansowała nam podróż. Serdecznie za to dziękujemy.

Małgorzata Kędzia